Reisverslag Brazilië 01-09-2009 t/m 26-09-2009

Pic 1 Vooraf gestelde doelen:

Trachten een structurele uitwisseling tot stand te brengen tussen Recife en Alkmaar op staff en studentexchange waarbij we starten met een docent en een student vv
Tussentijdse communicatie naar werkgever(medewerkers) en rapportage na terugkomst schriftelijk en mondeling, ook naar medewerkers en studenten (verslaglegging bezoeken,contactpersonen)
Contact structureel tot stand brengen met NUFFIC/NESO (of andere organisaties) over samenwerking en bekostiging daarvan
Verbinding leggen tussen muziek-gerelateerde favelaprojecten in Recife met een overzicht van daarbij betrokken relaties en organisaties.
 Doel;  blijvende relatie en uitwisseling tot stand te brengen tussen Alkmaar/Haarlem en Recife.

Verslag voorbereiding:

Zaterdag 15 augustus 2009 bezocht ik een repetitie van Orquestra Crianca Cidada.
Deze vond plaats in een kazerne voor landmacht.

Het orkest bestaat uit kinderen uit een nabijgelegen favela, Bairro do Coque, en wordt geleid door Maestro Cussy de Almeida.Hij was directeur van CPM (Conservatorio Pernambucano de Musica) en heeft dit orkest drie jaar geleden opgericht, samen met Joao Jose Rocha Targino, de idealist die de organisatie verzorgt,en alles coördineert. Er zijn een kleine honderddertig orkestleden en de instrumentatie is: violino, viool, cello, contrabas, percussie. De leeftijd varieert tussen 3 en 18 jaar.

Bairro de Coque is een favela met bittere armoede en veel geweld,geen sanitair en een aantal van deze kinderen waren reeds betrokken bij gewapende overvallen en drugstransacties. Door de moeilijke thuissituatie krijgen zij via dit orkest ook professionele psychologische begeleiding. Ik heb de generale repetitie bijgewoond voor het optreden van vanavond in Teatro de Santa Isabel,Recife,waarvoor ik ben uitgenodigd. Het niveau is indrukwekkend,en het heeft mij geëmotioneerd deze kinderen zo goed en gedisciplineerd te zien en horen spelen. Zij spelen Bach (Brandenburger Concert), en Mozart (Symfonie.nr 40). Het tweede deel van het concert begeleiden zij Yamandu Costa, een van de grootste gitaristen van Brazilië. Hiervan heb ik ook de repetitie bijgewoond en mogen filmen. Alles in een informele sfeer, waarin keihard wordt gewerkt en ook veel wordt gelachen. Het orkest biedt een kans aan de marginaliteit te ontsnappen. Een jonge violist, een groot talent, gaat met een beurs studeren in Warschau, maar ook de minder getalenteerden worden hier in feite opgevoed.
De financiering komt van de staat Pernambuco,van particulieren en door sponsoring van grote bedrijven ,zoals Caixaeconomica Federal, Chesfe, Exercito (leger), Neoenergia en Gerdau.

Er is een website(ook in het Engels ) :
www.orquestracriancacidada.org.br

Zondag 18 augustus 2009 heb ik live gespeeld in het TV  programma Sopa de Auditorio en in een interview het een en ander kunnen vertellen over de beoogde samenwerking tussen Alkmaar en Recife. Ik krijg een DVD van de uitzending
(Cultura TV) .

Dinsdag 25 augustus heb ik een goed inleidend gesprek gehad met CPM directeur Sidor Hulak. Ter tafel kwam o.a. de structuur van CPM. Het conservatorium bestaat 79 jaar, en dit is onlangs gevierd met een uitverkocht optreden van de formatie Sagrama (waarin veel CPM docenten spelen) met pecussionist Nana Vasconcelos, die jaren lang werkte met o.a Pat Metheny.
Het repertoire dat wordt behandeld op CPM varieert van Klassiek-Europees en Klassiek-Braziliaans tot Populair-eigentijds (MPB en muziek uit Engeland en de VS) en Jazz, Blues, Pop en Rock. Brazilianen zijn op muzikaal gebied alleseters.
Ik zal lessen basgitaar, gitaar, slagwerk, toetsen en blazers gaan bijwonen.
 
De staat Pernambuco financieert het Conservatorium, dat midden in de samenleving functioneert. De docenten werken naast de reguliere lessen in sociale projecten, zoals Orq. Crianca Cidada , Bandas de Pe, en Caravan.

De laatste twee projecten zijn in het binnenland, en ik ben gevraagd als saxofoon- docent met het docententeam mee te draaien bij Caravan, in Palmares, 70 km van Recife. Geweldig om op deze manier ook van binnen uit te leren begrijpen hoe alles hier functioneert.
 
De markt werkt hier als volgt:
 
Docenten gaan  de wijken in (Coque,Coelhos, Piedade,Recife Antigo) en zoeken een lesruimte.
 Ze maken gebruik van beschikbare faciliteiten,en het Conservatorium levert wat verder nodig is
De ensembles gaan hier onder deskundige leiding repeteren
Getalenteerde leerlingen krijgen een beurs en kunnen op CPM studeren en in ensembles spelen.
Na het afstuderen gaan de studenten in jeugdorkesten spelen,waar zij betaald worden en een een professionele carrière beginnen.

 
Zo worden studenten gerecruteerd, opgeleid en voor de beroepspraktijk toegerust afgeleverd.Veel studenten gaan tussentijds ook spelen in lokale bands (Forro, Frevo, Blues, Pop, Rock) Deze stijlen worden ook op het Conservatorium gedoceerd.
Ik ga vier workshops van drie uur geven over resp. Blues, Jazz en Swing, Soul / Funk / Pop en Bossa Nova en Samba.
Ik krijg een uur privé-les percussie  per week.
De ontvangst is allerhartelijkst en informeel, en men komt hier snel tot zaken.
Het TV opteden in Sopa de Auditorio was erg geslaagd. We hebben goed gespeeld en ik heb in een kort interview met de presentator iets kunnen vertellen over ons Conservatorium en de redenen van mijn bezoek. Pernambuco heeft 8 miljoen inwoners, en veel mensen kijken naar dit programma.

In Recife Antigo bezocht ik het project: Pro Crianca, hieraan nemen 1000 kinderen deel.
Pro Crianca is een particulier initiatief, en ik ging naar de repetitie-locatie.
Ik ken twee docenten die daar lessen geven, en werd door hen geïntroduceerd.
Ik zag en filmde de generale repetitie voor presentaties enige dagen later in de theaterzaal van de Livraria (een grote boeken-, CD- en DVD- winkel) en in het theater Mauricio de Nassau. Vier docenten leidden tegelijkertijd koor, strijkers, percussie en ballet. De uitvoeringen waren prachtig!
Vermeld dient te worden dat zo is mij tenminste verteld, docenten dit werk doen als vrijwilligers. En dit zijn docenten die in top-formaties spelen, en in grote concert zalen. Percussionist Tarcisio, die met Nana Vascocelos speelt in Teatro Santa Isabel, loopt een paar dagen later net zo vrolijk met een Maracatu slagwerkgroep van Pro Crianca door de straten van Porto de Galinhas, een badplaats op 60 km afstand van Recife.

Pro Crianca biedt muziek, beeldende kunst en sport op drie verschillende lokaties.
Ook hier: psychologische begeleiding. Ik sprak met de  voorzitter President Sebastiao Barreto Campelo en enige docenten. Sebastiao is ingenieur in ruste en heeft getracht een opleiding tot mecanicien/monteur op te zetten. Dit werd geen succes, omdat de leerlingen een totaal gebrek aan concentratie bleken te hebben. Er was geen leer-attitude, en slechts interesse voor voetbal en het andere geslacht. Dan maar via de kunst, dacht hij, met muziek als uitgangspunt  en dat werkte. Het primaire doel is hier sociale integratie. Alles draait hier om muziek ook in de favela`s. Muziek is hier net zo belangrijk als eten, drinken en de liefde (en voetbal). We moeten allemaal werken voor de kost maar als het werk erop zit gaan deze zaken allemaal spelen. Ik heb een prachtige DVD gekregen over het project.
 
Zondag 30 augustus opgetreden met het kwartet van saxofonist Edson Rodrigues, befaamd Frevo musicus en componist maar ook een goede Jazz- en Bossa Nova saxofonist en docent van CPM. Een erg fijn optreden maar donderdag 3 september sloeg alles. Op deze dag speelde ik met de band van zanger Ed Carlos. Forro van het hoogste niveau: Zabumba (trommel), basgitaar, triangel, sanfona (accordeon) en geweldige zang en presentatie van Ed. Een soort Country en Western zaal (Sala de Rebouco)  waar alle Forro helden  zoals b.v. Dominguinhos, spelen.
Een kolkende  dansende menigte goede Pernambucaanse gerechten en caipirinha!
 
De workshop (Blues) werd erg gewaardeerd. De opkomst was groot (20 man) waarvan 10 saxofonisten meespeelden. Edson Rodrigues was ook aanwezig en gaf aanvullende informatie. Onder de saxofonisten die hier met veel soul spelen, waren leden uit de bands: Spokfrevo en DJ Dolores. 

De week van 7 tot 13 september lessen bijgewoont op basgitaar, piano, slagwerk en gitaar. Ook repetities van de Bigband heb ik gevolgd 10 september een workshop Jazz en Swing gegeven.
Zaterdag 12 september naar Goiana geweest in het kader van het Conservatorium project Bandas de Pe.

In de week van 14 september het concert voorbereid met Edson Rodrigues.
Zelf percussieles gevolgd. De workshop Soul, Funk & Pop gegeven op 17 september. Weekend 18, 19 en 20 september met docenten in een tourbus naar Palmares geweest in het kader van het Caravana project. Lessen gegeven op lokatie, die resulteerden in presentaties. In de bus naar het project: docenten slagwerk, basgitaar, gitaar, toetsen, violao, trompet, saxofoon (ik) en coördinator.
Vertrek vrijdag 18 sptember 16.00 uur, aankomst in Palmares 18.30. Korte afstand, maar een zeer slechte tweebaansweg, onverlicht (om17.00 is het hier donker) en veel vrachtwagens. Ingecheckt in Hotel das Poetas en het instrumentarium naar de leslokatie  Escola Agricola de Palmares,gebracht. De lokalen waren keurig op de div.disciplines ingedeeld. Dit weekend werd er hard gewerkt,en s´avonds werden de lesperikelen besproken bij overvloedige maaltijden. De kwaliteit van de leerlingen liet nogal eens te wensen over,want er is dit middle of nowhere niet echt sprake van enige goed georganiseerde cultuur . Maar... iedereen luistert wel altijd naar muziek en heeft een voorstellingsvermogen en een enorme wil,en.. er zitten altijd talenten tussen.
Ik studeerde met vijf saxofonisten The Girl From Ipanema presentatierijp in en ben toen met bluesschema en improvisatie aan de slag gegaan.
Ik liet Charlie Parker horen ,maar dat kwam niet echt aan. Sanborn gelukkig wel, anders moet je ook nog met Kenny G aan de slag, die ook hier helaas heel populair is.
Brecker Brothers en Tower of Power vonden ze ook te gek. De presentatie zondag werd ondersteund door de docenten keyboards, drums en een basgitaar leerling en klonk smaakvol. De overige presentaties waren ook erg aangenaam om te horen: behoorlijk samenspel en een goede spirit. Later speelde de docenten band eigen werk.
Het was in alle opzichten fantastisch dit weekend als docent mee te maken.
 
Woensdag 23 september heb ik in het kader van Projeto Quartas (= Woensdagen) Musicais een concert gegeven in de fraaie concertzaal van CPM( Encontro de Saxofones) met Edson Rodrigues. Edson is een grootheid in Pernambuco, Mestre de Frevo was de leraar van Spok, en is saxofoondocent aan CPM. Hij speelt ook goed jazz, met een erg goede timing en een fijn geluid. Na uitgebreide repetities in de dagen daarvoor, waarbij precies werd afgesproken wie in welk stuk wat speelde en wanneer, betraden  wij het podium. Het was een geslaagd optreden en de zaal was vol met erg enthousiast publiek. De publiciteit was goed verzorgd: Een goed artikel over Edson, over mij en over de samenwerking tussen Alkmaar en CPM, in de Diario de Pernambuco en Jornal de Commercio, de grootste kranten hier. Direkteur Sidor Hulak deed de aankondiging van het optreden, en toonde zich erg content over mijn workshops en de deelname aan overige zaken  waaronder het Caravana project.
Ik ben hier erg gelukkig mee. Hij wil ook graag dat de samenwerking wordt gecontinueerd. Het zou geweldig zijn, want de cultuur van Pernambuco is erg rijk.
Ze willen hier graag weten wat wij in Alkmaar allemaal in huis hebben. Heel veel natuurlijk! De workshops waren zeer dynamisch, met een grote opkomst van studenten en leden van de Associaçao de Sopros (Vereniging van Saxofonisten van Pernambuco) waar ik inmiddels ook lid van ben geworden. Met de workshop Bossa Nova en Samba zit deze missie erop (24 september) Het afscheid was erg hartelijk. Ik ben erg blij met het resultaat en heb veel materiaal, waaronder het curriculum, films, DVD´s, CD`s en natuurlijk veel verhalen, die ik graag wil vertellen. Alles klopte hier en nog met een warm hart ook! De mensen van het Conservatorio Pernambucano de Musica zijn geweldig: collegiaal, amicaal, geestig, goede musici en uitstekende docenten met veel respect en geduld voor hun studenten.